Ingimar Sveinsson var formaður Freyfaxa árið 1972 skv. Búnaðarriti Austurlands.
Á dögunum rakst einn af síðuriturum á gamlar heimildir á vefsíðunni www.timarit.is Hér á eftir fer klippt og límd grein úr riti Búnaðarsambandsins árið 1972, 14. árg.
Frá Hestamannaíélaginu
Freyfaxa
(Hestamannafélagið Freyfaxi lauk 20 ára starfsferli á árinu 1972.
Það hefur allan starfst/ma sinn unnið með áhuga og drift að eflingu
hestametinsku og hrossakynbótum, — Því þótti vel við eigandi að
kynna starfsemi þess hér í Arsriti búnaðarsambandsius.
Stjórn Freyfaxa segir frá starfsemi félagsins í cftirfarandi grein.
Ritstj.)
Samkvæmt tilmælum formanns B.S.A. til stjórnar Freyfaxa
um að hún skýri frá starfsemi félagsins í Ársriti B.S.A. mun
hér í stórum dráttum reynt að verða við þeim og draga fram
það helzta, sem félagið hefur unnið að.
Hestamannafélagið Freyfaxi er stofnað 6. apríl 1952 og
voru stofnfélagar 17, en í dag er félagatalan 120.
Önnur grein laga félagsins hljóðar svo: ,,Markmið félagsins
er að endurvekja áhuga fyrir hestamennsku á Fljótsdalshéraði,
og efla áhuga og þekkingu á reiðhestum, ágæti
þeirra og íþrótt, að eignast góðan haslaðan skeiðvöll og
efna þar til kappreiða og góðhestakeppni á ári hverju.
b) Að vinna að því að koma upp tamningastöð á félagssvæðinu
og veita upplýsingar um meðferð, hirðingu, húsvist
og fóðrun hesta."
Þriðja grein hljóðar svo: „Félagið telur sér skylt að kynbæta
reiðhestastofninn með því að starfrækja kynbótahesta
af völdu kyni fyrir félagssvæðið."
Freyfaxi mun vera eitt af örfáum ef ekki eina hestamannafélagið
í landinu, sem hefur ákvæði um kynbótastarfsemi
í lögum sínum. Þegar á stofnfundi félagsins kemur fram
oger samþykkt eftirfarandi tillaga í kynbótamálum: „Fund-
38
urinn felur væntanlegri stjórn að athuga möguleika á
jwí að fá graðhest af góðhestakyni, helzt taminn, á félagssvæðið
í vor. Stjórnin skal hafa samráð við hrossaræktarráðunaut
B. í. um val á honum."
Á fundi í stjórn Freyfaxa 20. apríl 1952 voru svo ákveðin
kaup á fyrsta graðhesti félagsins, Glaði 375, frá Fornalivammi,
sem Gunnar Bjarnason, þáverandi hrossaræktarráðunautur
B. í. mælti eindregið með, sem glæsilegum og vel
kynjuðum unghesti.
Næsta vor, 1953, var kynbótahesturinn Lýsingur 409
frá Voðmúlastöðum keyptur til félagsins og átti það hann
þar til árið 1958 að hann var seldur. Lýsing 409 þarf vart
að kynna því hann varð landsfrægur og afkvæmi hans verið
eftirsótt og í langhæstu verði á erlendan markað til þessa.
í stað Lýsings 409 var keyptur Blesi 500 frá Bólstað.
Virðist hann ekki hafa átt við austfirzka stofninn almennt
séð. Var hann notaður á félagssvæðinu til ársins 1964. 1965
er sonur hans, Glófaxi 648 frá Ketilsstöðum, keyptur og
notaður til ársins 1968, er hann var vanaður. Enn er lítil
reynsla komin á kynbótagildi hans. Sumarið 1968 leigði
'élagiðstóðhestinn Sörla 653 frá Sauðárkróki. Mörg af tryppunum
undan honum eru nú í tamningu og virðast ætla að
reynast mjög vel og sýna mikla reiðhestahæfileika.
Næsti stóðhestur, sem félagið leigði, var Svipur 385 frá
'augalandi, margreyndur afkvæmadæmdur hestur og komast
tryppin undan honum á tamningaaldur næsta ár.
Með Svip 385 er nánast brotið blað í kynbótasögu félagsins,
því síðan þá hefur það verið stefna félagsins að hafasonur hans, notaður. Upp eru þá taldir þeir stóðhestar, sem
f'élagið hefur ýmist átt eða leigt á sínum 21 árs ferli.
I dag er hrossarækt ört vaxandi atvinnu- og búgrein í
landinu og þarf ekki að fjölyrða um gildi þess að eiga góða
undaneldisgripi, enda getur munað í verði tugum þúsunda á
velkynjuðum gripum, sérstaklega með erlenda markaðinn í
huga.
Nú í sumar, eða dagana 27.-29. júlí, verður haldið fjórðungsmót
hestamannafélaganna í Austfirðingafjórðungi, það
fjórða í röðinni. Öll hin fyrri mót hafa heppnazt mjög vel og
verið tvímælalaust vitni þess að kynbótastarfið hefur borið
árangur; það sannar tilkoma fleiri og betri hesta og kynbótagripa
á mótin, en mótin eru sá vettvangur þar sem hrossin eru
dæmd af þartilkvöddum kunnáttumönnum með hrossaræktarráðunaut
B. í. í broddi fylkingar og dómsorð lesið. Öll
hafa þessi mót verið haldin á vegum Freyfaxa og verður svo
enn að sumri. Verður það haldið á kappreiða- og sýningavelli
Eélagsins við Iðavelli, hvar félagið hefur komið upp mjög
góðri aðstöðu til sýninga- og kappreiðahalds, munu þau ekki
mörg hestamannafélögin í landinu, sem hafa yfir jafn góðri
aðstöðu að ráða, en nánast öll vinna þar hefur verið unnin af
sjálfboðaliðum úr röðum félagsmanna, sem sýnir góðan félagsanda
og trú á málstaðinn.
Þátttökufélögin verða þrjú, þ.e.a.s. Freyfaxi, Hestamannafélagið
Hornfirðingur, Hornafirði og Hestamannafélagið
Blær, Norðfirði, en rétt er að geta þess, að öllum, sem búsettir
eru í fjórðungnum er heimilt, og reyndar hvattir til, að
fá kynbótagripi sína dæmda og sýna þá.
Undirbúningsnefnd er starfandi og eru mikil áform uppi
að gera mótið sem bezt úr garði og góða aðstöðu betri. Er
það von félagsins, að sem flestir mæti til þátttöku og leiks,
og stuðli þannig að því að austfirzkri hestamennsku og
hrossarækt verði sýndur sá sómi, sem henni ber.
Eftir er þá að geta tveggja þátta úr starfsemi félagsins,
kappreiðahaldsins og tamningastöðvareksturs.
Kappreiðar hafa verið haldnar öll árin frá stofnun félags-
40
á sínum vegum aðeins dæmda stóðhesta og helzt afkvæmareynda.
Á eftir Svip 385 kom Hrímnir 585 frá Vilmundarstöðum,
hestur sem stóð nr. 2 á Landbúnaðarsýningunni
1968 í Reykiavík. Því næst Dreyri 621 frá Vatnsleysu, afkvæmareyndur
hestur af Svaðastaðastofni, og eftir honum
Hrafn 583 frá Árnanesi, hreinræktaður Hornfirðingur,
hestur sem stóð nr. 2 á Landsmóti L. H. að Þingvöllum í afkvæmadómum.
Samhliða honum var Faxi 646 frá Árnanesi,
39
ins að undanskildu einu. Tvö íslenzk met hafa verið sett á
kappreiðavellinum við Iðavelli og í nokkur skipti hefur
verið farið með kappreiðahesta í aðra fjórðunga til keppni
og þeir hafa ávallt skipað sér þar í fremstu raðir.
Freyfaxi hefur þrisvar sinnum starfrækt tamningastöð og
er sú fjórða í gangi nú frá 19. febrúar fram yfir miðjan júní.
Starfa við hana tveir tamningamenn á tveimur 8 vikna címabilum,
munu alls um 50 hestar verða tamdir á stöðinni á
þessum tíma.
Pétur Jónsson bóndi Egilsstöðum var aðalhvatamaður að
stofnun Freyfaxa og gegndi formennsku í félaginu samfellt
20 ár frá stofnun, en núverandi formaður er Ingimar Sveinsson
bóndi Egilsstöðum.
20. marz 1973.
Frá Hestamannaíélaginu
Freyfaxa
(Hestamannafélagið Freyfaxi lauk 20 ára starfsferli á árinu 1972.
Það hefur allan starfst/ma sinn unnið með áhuga og drift að eflingu
hestametinsku og hrossakynbótum, — Því þótti vel við eigandi að
kynna starfsemi þess hér í Arsriti búnaðarsambandsius.
Stjórn Freyfaxa segir frá starfsemi félagsins í cftirfarandi grein.
Ritstj.)
Samkvæmt tilmælum formanns B.S.A. til stjórnar Freyfaxa
um að hún skýri frá starfsemi félagsins í Ársriti B.S.A. mun
hér í stórum dráttum reynt að verða við þeim og draga fram
það helzta, sem félagið hefur unnið að.
Hestamannafélagið Freyfaxi er stofnað 6. apríl 1952 og
voru stofnfélagar 17, en í dag er félagatalan 120.
Önnur grein laga félagsins hljóðar svo: ,,Markmið félagsins
er að endurvekja áhuga fyrir hestamennsku á Fljótsdalshéraði,
og efla áhuga og þekkingu á reiðhestum, ágæti
þeirra og íþrótt, að eignast góðan haslaðan skeiðvöll og
efna þar til kappreiða og góðhestakeppni á ári hverju.
b) Að vinna að því að koma upp tamningastöð á félagssvæðinu
og veita upplýsingar um meðferð, hirðingu, húsvist
og fóðrun hesta."
Þriðja grein hljóðar svo: „Félagið telur sér skylt að kynbæta
reiðhestastofninn með því að starfrækja kynbótahesta
af völdu kyni fyrir félagssvæðið."
Freyfaxi mun vera eitt af örfáum ef ekki eina hestamannafélagið
í landinu, sem hefur ákvæði um kynbótastarfsemi
í lögum sínum. Þegar á stofnfundi félagsins kemur fram
oger samþykkt eftirfarandi tillaga í kynbótamálum: „Fund-
38
urinn felur væntanlegri stjórn að athuga möguleika á
jwí að fá graðhest af góðhestakyni, helzt taminn, á félagssvæðið
í vor. Stjórnin skal hafa samráð við hrossaræktarráðunaut
B. í. um val á honum."
Á fundi í stjórn Freyfaxa 20. apríl 1952 voru svo ákveðin
kaup á fyrsta graðhesti félagsins, Glaði 375, frá Fornalivammi,
sem Gunnar Bjarnason, þáverandi hrossaræktarráðunautur
B. í. mælti eindregið með, sem glæsilegum og vel
kynjuðum unghesti.
Næsta vor, 1953, var kynbótahesturinn Lýsingur 409
frá Voðmúlastöðum keyptur til félagsins og átti það hann
þar til árið 1958 að hann var seldur. Lýsing 409 þarf vart
að kynna því hann varð landsfrægur og afkvæmi hans verið
eftirsótt og í langhæstu verði á erlendan markað til þessa.
í stað Lýsings 409 var keyptur Blesi 500 frá Bólstað.
Virðist hann ekki hafa átt við austfirzka stofninn almennt
séð. Var hann notaður á félagssvæðinu til ársins 1964. 1965
er sonur hans, Glófaxi 648 frá Ketilsstöðum, keyptur og
notaður til ársins 1968, er hann var vanaður. Enn er lítil
reynsla komin á kynbótagildi hans. Sumarið 1968 leigði
'élagiðstóðhestinn Sörla 653 frá Sauðárkróki. Mörg af tryppunum
undan honum eru nú í tamningu og virðast ætla að
reynast mjög vel og sýna mikla reiðhestahæfileika.
Næsti stóðhestur, sem félagið leigði, var Svipur 385 frá
'augalandi, margreyndur afkvæmadæmdur hestur og komast
tryppin undan honum á tamningaaldur næsta ár.
Með Svip 385 er nánast brotið blað í kynbótasögu félagsins,
því síðan þá hefur það verið stefna félagsins að hafasonur hans, notaður. Upp eru þá taldir þeir stóðhestar, sem
f'élagið hefur ýmist átt eða leigt á sínum 21 árs ferli.
I dag er hrossarækt ört vaxandi atvinnu- og búgrein í
landinu og þarf ekki að fjölyrða um gildi þess að eiga góða
undaneldisgripi, enda getur munað í verði tugum þúsunda á
velkynjuðum gripum, sérstaklega með erlenda markaðinn í
huga.
Nú í sumar, eða dagana 27.-29. júlí, verður haldið fjórðungsmót
hestamannafélaganna í Austfirðingafjórðungi, það
fjórða í röðinni. Öll hin fyrri mót hafa heppnazt mjög vel og
verið tvímælalaust vitni þess að kynbótastarfið hefur borið
árangur; það sannar tilkoma fleiri og betri hesta og kynbótagripa
á mótin, en mótin eru sá vettvangur þar sem hrossin eru
dæmd af þartilkvöddum kunnáttumönnum með hrossaræktarráðunaut
B. í. í broddi fylkingar og dómsorð lesið. Öll
hafa þessi mót verið haldin á vegum Freyfaxa og verður svo
enn að sumri. Verður það haldið á kappreiða- og sýningavelli
Eélagsins við Iðavelli, hvar félagið hefur komið upp mjög
góðri aðstöðu til sýninga- og kappreiðahalds, munu þau ekki
mörg hestamannafélögin í landinu, sem hafa yfir jafn góðri
aðstöðu að ráða, en nánast öll vinna þar hefur verið unnin af
sjálfboðaliðum úr röðum félagsmanna, sem sýnir góðan félagsanda
og trú á málstaðinn.
Þátttökufélögin verða þrjú, þ.e.a.s. Freyfaxi, Hestamannafélagið
Hornfirðingur, Hornafirði og Hestamannafélagið
Blær, Norðfirði, en rétt er að geta þess, að öllum, sem búsettir
eru í fjórðungnum er heimilt, og reyndar hvattir til, að
fá kynbótagripi sína dæmda og sýna þá.
Undirbúningsnefnd er starfandi og eru mikil áform uppi
að gera mótið sem bezt úr garði og góða aðstöðu betri. Er
það von félagsins, að sem flestir mæti til þátttöku og leiks,
og stuðli þannig að því að austfirzkri hestamennsku og
hrossarækt verði sýndur sá sómi, sem henni ber.
Eftir er þá að geta tveggja þátta úr starfsemi félagsins,
kappreiðahaldsins og tamningastöðvareksturs.
Kappreiðar hafa verið haldnar öll árin frá stofnun félags-
40
á sínum vegum aðeins dæmda stóðhesta og helzt afkvæmareynda.
Á eftir Svip 385 kom Hrímnir 585 frá Vilmundarstöðum,
hestur sem stóð nr. 2 á Landbúnaðarsýningunni
1968 í Reykiavík. Því næst Dreyri 621 frá Vatnsleysu, afkvæmareyndur
hestur af Svaðastaðastofni, og eftir honum
Hrafn 583 frá Árnanesi, hreinræktaður Hornfirðingur,
hestur sem stóð nr. 2 á Landsmóti L. H. að Þingvöllum í afkvæmadómum.
Samhliða honum var Faxi 646 frá Árnanesi,
39
ins að undanskildu einu. Tvö íslenzk met hafa verið sett á
kappreiðavellinum við Iðavelli og í nokkur skipti hefur
verið farið með kappreiðahesta í aðra fjórðunga til keppni
og þeir hafa ávallt skipað sér þar í fremstu raðir.
Freyfaxi hefur þrisvar sinnum starfrækt tamningastöð og
er sú fjórða í gangi nú frá 19. febrúar fram yfir miðjan júní.
Starfa við hana tveir tamningamenn á tveimur 8 vikna címabilum,
munu alls um 50 hestar verða tamdir á stöðinni á
þessum tíma.
Pétur Jónsson bóndi Egilsstöðum var aðalhvatamaður að
stofnun Freyfaxa og gegndi formennsku í félaginu samfellt
20 ár frá stofnun, en núverandi formaður er Ingimar Sveinsson
bóndi Egilsstöðum.
20. marz 1973.
